Minggu, 02 April 2017

“GANDRUNG SEWU PODHO NONTON”
LABUH BENKTINE RAKYAT BANYUWANGI

            Festival Gandrung Sewu hang wis kaping papat tahun iki dianakaken ring Pesisir Boom Banyuwangi, tanggal 26 September 2015. Nurut jadwal kudune wis diangkati sakat jam 14.00, Naming buru bisa kelaksan jam 14.30.  Serta Bupati Banyuwangi lan dayoh kurmatan lungguh ring kursine pergelaran aju diangkati. Ring pidatone Bupati Banyuwangi Abdullah Azwar Anas ngomong dhung Gandrung Sewu iku dianakaken kanggo “konsolidasi Budaya”. Kang dikarepaken Pak Anas yaiku ngukuhi penari hang ana ring desa-desa lan kabeh wilayah Banyuwangi bisa njuget bareng nung panggung kurmatan kabupaten. Penari Gandrung hang biasane njuget mung nung desa lan kampunge dhewek ring kene diweni papan pentas ring acara Be-Fest hang bisa ditonton sing mung wong desa lan kampunge dhewek naming bisa ditonton wong sak tlatah Nusantara. Paran maning event iki wis dadi event nasional hang dienteni sing mung wong Nusantara naming uga dienteni wong-wong ring negara manca, merga Gandrung Sewu iki wis dadi salah sijine agul-agule Banyuwangi ring Be-Fest (Banyuwangi Festival)
            Sakat mlebu jam 12.00 penonton wis ngebeki pesisir Boo. Paran maning  wong-wong hang kedanan nyang fotografi. Sing sithik hang daftar lan njaluk ID Card kanggone para juru potrek iki makne bisa manggon ana ring panggonan hang tepak anggone bisa motrek Gandrung Sewu makne dadi lan apike asile potrekane gediku karepe. Angger Stasiun TV Nasional meh ngirim wartawane. Ana uga Discovery Chanel hang arep nggarap Wonderful Indonesia.
            Sing beda adoh teka Gandrung Sewu ring tahun-tahun hang sulung, mesti bain hang dijugetaken ya jugetan gandrung. Naming tahun iki Gandrung Sewu lakone “Podho Nonton”. Koreografi lan tata gendhing uga skenarione digarap lansung ring seniman Banyuwangi hang aran Sumitro Hadi. Lakon iki diamet sumber idene teka gendhing “Podho Nonton”. Podho Nonton kawitane  pancen aran gendhing hang wis kesuwur ring pergelaran gandrung Banyuwangi. Podho Nonton  iki nggambaraken kedadean rikala jaman semono ring antarane tahun 1771 sampek 1772 . Ring jaman iki para dulur Banyuwangi berjuang ngelawan kumpeni Londo. Ring kono akeh para pejuang hang dihukum lan dipateni Londo. Ana uga hang ditugel endhase aju ditancepaken nung pager-pager pinggir dalan. Hang dihukum digawa nyang segoro aju disilepaken sing kalah ngenese. Sikile dipuket dibandhuli watu gedhe. Sing sithik wong Belamabangan hang mati rikala iku.
            Pergelaran dikawiti ambi Lalare Orkestra hang nggawa gendhing “Pesisir Boom” lan “Gandrung Sewu”. Ring genjot pinggir wetan hang digambari segoro Selat Bali lan  gunung-gunung hang ana ring pulo Bali pergelaran nambahi katon berahi. Mari iku penari cilik hang akehe 63 lare metu pelayonan ambi nggawa umbul-umbul lirang hang nguweni pertondo girange lare-lare ring jaman iku merga urip nung bumi Belambangan bisa nyenengaken. Tanahe subur, rakyate makmur merga sembarang bisa urip ditandur.. Ring kono digambaraken uga wong tani hang urip seneng lan mituhu nyang adate uga mesti ucap syukur nyang Pengerane kelawan nganakaken sedekah desa hang diarani kebo-keboan.
            “Mbok Gandrung isun percaya nyang rika, jugetane apik, paesane melik-melik, gancang ngelaiko “Podho Nonton”, jare ucape dalang diterusaken ambi gemeruduke Gandrung  nyang panggon pergelaran ring dhuwure pasir boom hang magih kerasa panas masiyo sak durunge wis disiram ambi panitia. Naming panase pasir nung Pesisir Boom sing ngurangi niayate penari hang kepingin pergelarane iku sukses.  Mari gediku penari gandrung hang akehe sewu iku mau metuka teka bucu pat arena panggung Pantai Boom, Bucu kidul kulon, bucu kidul wetan, bucu lor wetan lan bucu lor kulon. Gandrung hang akeh iku mau metu ambi jugetan “Ngiwir” jugetan hang nggambaraken “Dewi Sri” Dewi Kesuburan hang mudhun teka kayangan. Jugetane carem ring antarane kabeh penari. Suarane sampek koyo udan gedhe hang buru temetes teka langit. Tabuhane ngungkung kendhangane seru tegese. “ “Yee,…iki salam penghormatan nyang para dayoh njaluk pendongane mugo-mugo gandrung sewu iki lancar lan sukses koyo pergelaran hang sakdurunge,…lempar sampur berangkaaat,” jare kudangane panjak keluncing. Sakteruse gandrung nerusaken jugetane maning. Sing leren-leren penonton anggone keplok merga kaju nyang jugetane gandrung.        Tahun iki pancenen rada beda Gandrung iki nganggo sampur kelir ijo lan nggowo kepet (kipas) kelir abang putih. Kelir iki pancen dienggo gambaraken kesuburane Banyuwangi rikala jaman semana. Sampek-sampek kesuburan iku mau nggawe Bangsa teka Manca padha kepingin teka nyang Blambangan nggo nguasani tanah Blambangan.
            Mari penghormatan diterusaken ambi gendhing “Podho Nonton” mung sak ceklek dijuput ndhuwure  sakteruse gandrung minggir. Kumpeni Londo teka segoro wetan nunggang perahu gedhe. Mari mudhun aju ngerusak tatanan wong-wong Belambangan. Kabeh dirusak sembarang diamet. Ring panggung pinggir lor wetan hang dienggoni para tani lan uwong-uwong hang mengan gedhogan uga mengan angklung nung paglak dirusak. Iku kabeh ndadekaken para tani ngamuk lan wani ngelawan Kumpeni Londo. Naming kekuatane para tani lan Kumpanei Londo mesti bain sing imbang, akeh para tani lan rakyat hang mati ana uga hang mlayu nyang tengah alas. Ring kono gandrung aju mlebu maning nutup nyang dalan hang wis diliwati para tani hang mlebu nyang alas.
            Sing suwe pira teka bucu elor kulon, Marsan macak gandrung lanang mlaku-mlaku nyang desa-desa lan alas-alas panggonane para tani lan rakyat hang keplayu mau. Ring kono Marsan sak perlu mbalekaken keuatane rakyat balik maning duwe ati kanggo ngusir Kumpeni Londo. Wis akeh para tani, rakyat lan pejuang hang wis dikumpulaken maning nung Marsan. Serta kekuatan wis balik maning Rempek Jagapati hang dadi agu-lagule. Saiki kabeh para tani, rakyat, lan pejuang dikumpulaken nung Bayu sakperlu ngelawan bareng ambi Kumpeni londo.
            Londo soyo suwe soyo nggerangsang, tambah beringas kepingin nguras bumi Blambangan. Rempek jagapati sing terima ndeleng rakyate urip soro. Rempek berjuang ngelawan Kumpeni Londo. Wis akeh kurbane ning para Londo mulo iku Kumpeni Londo hang duwe watek “devide et impera”. Rumongso sing bisa ngalahaken Rempek Jagapati, Kumpeni Londo nggawa Tumenggung Alap-alap hang arep diedu musuh Rempek. Dadi adu kesakten wong loro akhire. Alap-alap hang dipercoyo Londo  nggo ngalahaken Rempek nyatane sing bisa ngalahakaen rempek. Sak lorone tarung ring Bayu. Alap-alap mati keneng tumbake Rempek. Sedheng Rempek dhewek ketaton keneng gamane Alap-alap hang diweni opas lan racun.
            Rempek Jagapati aju ditandhu lan dibungkus lawon putih. Para gandrung aju ninggul ambi ngetutaken teka mburine. Ambi gendhing pelog Rempek ditandhu mlebu nyang bucu kidul wetan. Sakteruse digambaraken perahu gedhe hang nguwot para tawanan perang bayu. Penari gandrung nganggo kepet biru nggambaraken laut lan ombake segoro Sembulungan. Ring tengahe panggung kapal aju mandheg, ring kono katon Kumpeni Londo nguncalaken para tawanan perang Bayu nyang tengah segoro. Para gandrung aju njerit nyakseni iku kabeh. Merga iku kabeh dadi buktine “Labuh bektine rakyat Banyuwangi” nung Bumi Blambangan. Pergelaran mari naming penonton magih katut nyang akhir-akhire cerita iku mau. Serta Pembawa acarane nutup acara ambi keplok tangan, buru penonton keroso dhung pergelarane wis mari.
            Lancar lan suksese Festival Gandrung Sewu iki uga sing kalah gedhe tulunge para seniman lan pelatih tari hang dadi sawiji ring Patih Senawangi Banyuwangi. Lan sing sithik usahane para Pelajar SMP sampek SMA hang wis dadi penari. Uga panitia Kabupaten hang sing leren-leren anggone ubed nggo nyuksesaken Festival Gandrung Sewu tahun iki. Sing luput dhung gawe tahun iki pancene wis diatur nong ring Pemerintah Banyuwangi hang dipercayakaken nung Dinas Kebudayaan dan Pariwisata Kabupaten Banyuwangi. Muga tahun ngarep magih ana Festival hang koyo gediki, jare ucape  penonton hang wis kesengsem nyang Festival Gandrung Sewu iki. (Repotane: Moh. Syaiful)